Tổ hợp mỏ - luyện kim Cao Bằng, sản xuất phôi thép đúc hợp kim cao là dự án được Công ty CP Khoáng sản và Luyện kim Việt Nam ( Mirex) triển khai từ năm 2006, với tổng vốn đầu tư hơn 1.400 tỷ đồng. Đây là dự án đầu tiên tại Việt Nam thực hiện công nghệ đúc phôi thép hợp kim cao và sản xuất phôi thép hợp kim liên tục đi từ nguyên liệu đầu vào là than và quặng sắt khai thác trong nước, không phụ thuộc nguyên liệu nước ngoài.
Đây là công trình của tư duy mới theo công thức mà Chủ tịch hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc Nguyễn Xuân Liêu đưa ra : Quặng Việt, Than Việt + trí tuệ Việt , niềm tin thép → sắt xốp, thép hợp kim cao.
1. Hợp ý Đảng
Nói hợp ý Đảng vì trong thông báo số 112 TB / TW của Bộ chính trị về chiến lược phát triển ngành thép Việt Nam tới năm 2010 có nhấn mạnh: “ Thép là vật liệu chủ yếu đối với nhiều ngành công nghiệp, có vai trò quyết định đối với sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Phát triển nhanh ngành thép là một yêu cầu khách quan, cấp bách và có ý nghĩa chiến lược”… “ Ngoài việc đáp ứng đủ thép xây dựng thông dụng, ngành thép phải quan tâm xây dựng nhà máy chuyên sản xuất thép chất lượng cao, thép hợp kim và một số loại thép chất lượng khác phục vụ ngành chế tạo máy và công nghiệp quốc phòng”.
Trong Quy hoạch phát triển ngành thép Việt Nam giai đoạn 2007- 2015, Nghị định số 145/ 2007/ QĐ-TT ngày 04/09/2007 do Thủ tướng chính phủ phê duyệt có một số nội dung như sau:
- Xây dựng và phát triển ngành thép thành một ngành công nghiệp quan trọng, đảm bảo phát triển ổn định và bền vững, giảm thiểu sự mất cân đối giữa sản xuất gang, phôi thép với sản xuất thép thành phẩm, giữa sản xuất thép dài với sản xuất thép dẹt.
- Xây dựng ngành thép Việt Nam với công nghệ tiên tiến hợp lý, sử dụng tiết kiệm và hiệu quả các nguồn tài nguyên của đất nước , đảm bảo hài hoà với bảo vệ môi trường sinh thái tại các địa bàn triển khai ngành thép.
- Coi trọng và khuyến khích các thành phần kinh tế, các ngành kinh tế trong nước liên kết, kết hợp với nước ngoài đầu tư xây dựng một số tổ hợp mỏ luyện kim, nhà máy thép liên hợp và nhà máy cán các sản phẩm phôi thép dẹt quy mô lớn.
2. Thuận lòng dân
Thuận lòng dân bởi vì từ lâu, ngành thép Việt Nam chậm phát triển so với sự phát triển chung thế giới do nước ta rất ít nguồn than mỡ là nguyên liệu thứ 2, bên cạnh quặng sắt, làm đầu vào sản xuất gang theo công nghệ lò cao thông dụng. Dự án đầu tư của Mirex tháo gỡ bế tắc đó bằng công nghệ hoàn nguyên, không cần dùng đến than mỡ, than cốc mà sử dụng nguồn than Antraxit sẵn có tại Quảng Ninh để làm ra sắt xốp. Nhờ vậy có thể luyện ra thép hợp kim một cách hiệu quả, bởi vì sắt xốp có hàm lượng cácbon thấp hơn rất nhiều so với hàm lượng cácbon cao đến 4% trong gang. Công nghệ này đang phát triển rất nhanh tại Hàn Quốc, Ấn Độ, Trung Quốc và nhiều nước khác, mỗi nơi có một giải pháp kỹ thuật khác nhau. Tại Việt Nam, công trình này là dự án đầu tiên ứng dụng các sáng chế về sản xuất sắt xốp và phương pháp sản xuất thép theo bằng độc quyền sáng chế số 7386 và 7387 do Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam cấp ngày 25/11/2008. Đây là phương pháp luyện kim mới, giảm rất nhiều sự ô nhiễm môi trường và ở đây không cần đến lò luyện ốc, không sử dụng lò thiêu kết – là những nguồn xả CO2 và CO vào không khí, làm cho ngành luyện kim trở thành ngành độc hại.
Dự án cũng rất tiết kiệm, cả về vốn đầu tư lẫn quỹ đất. Nhiều người đã biết, Công ty Gang thép Thái Nguyên sử dụng đến hơn 145 hecta, mỗi năm sản xuất ra gần 200.000 tấn gang từ 2 lò cao thể tích 100m3 với lực lượng cán bộ, công nhân hùng hậu đến cả ngàn người. Trong khi Dự án tổ hợp mỏ luyện kim Cao Bằng, giai đoạn 1 sẽ sử dụng gần 15 hecta diện tích, với 300 công nhân, sản lượng 100.000 tấn thép hợp kim / năm và giai đoạn 2 sẽ được mở rộng lên gấp đôi.
Dự án được triển khai tại Cao Bằng , nơi Bác Hồ đã chọn làm điểm khởi đầu của công cuộc cách mạng. Đưa công nghiệp luyện thép hiện đại lên Cao Bằng vừa phát huy được thế mạnh về tiềm năng khoáng sản, vừa góp phần xoá đói giảm nghèo và là cách thiết thực để nâng cao dân trí cho địa phương Cao Bằng, nơi xứng đáng được ưu tiên phát triển.
Dự án có sự tham gia của các cổ đông quốc doanh và nhiều cá nhân có tiềm năng đóng góp. Do vậy những người chỉ huy dự án luôn coi trọng việc chi tiêu hợp lý, chống thất thoát , với tốc độ triển khai đạt kỉ lục: chỉ có một năm đã giải phóng xong mặt bằng , xây dựng xong nhà xưởng, vận chuyển, lắp dựng hệ thống thiết bị của hơn 5.000 tấn máy móc vật tư.
3. Nhận được nhiều sự quan tâm của các cấp lãnh đạo
Đây là một dự án nhận được sự quan tâm đặc biệt của các cấp lãnh đạo từ trung ương đến địa phương Cao Bằng. Trong cuộc họp của Hội đồng thẩm định các dự án sản phẩm cơ khí trọng điểm quốc gia do Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Hữu Hào chủ trì ( có đại diện các bộ, ngành tổ chức ngày 01/10/2009), tất cả các thành viên Hội đồng đã đồng thuận đề nghị Thủ Tướng chính phủ đưa Dự án Tổ hợp mỏ - luyện kim Cao Bằng, sản xuất phôi thép hợp kim cao là dự án trọng điểm quốc gia.
Và ngay sau đó, chiều ngày 02/10/2009, đồng chí Trương Tấn Sang UVBCT, Thường trực Ban Bí thư đã đến thăm và nói chuyện thân mật với cán bộ, công nhân của Mirex và rất kì vọng vào thành công của Dự án.
Chúng ta hi vọng và mong một ngày không xa, Mirex sẽ làm ra những mẻ thép hợp kim và phôi lớn hợp kim cao nặng trên 10 tấn. Và lúc đó, đến lượt các chuyên gia cơ khí vào cuộc để biến những phôi thép hợp kim Cao Bằng thành máy móc , thiết bị và các công trình công nghiệp của cả nước. Hy vọng, Dự án không chỉ thức dậy tiềm năng khoáng sản Cao Bằng mà sẽ đánh thức tiềm năng của các chuyên gia cơ khí, các đơn vị sản xuất và kinh doanh, để góp phần làm động lực phát triển cho các ngành công nghiệp khác.